Η μετάφραση των αρχαίων ελληνικών σε νεοτεριστικά σχολεία του 19ου αι.

Στο πρόγραμμα της σχολής του Βουκουρεστίου στα καθήκοντα του δασκάλου της ελληνικής σημειώνονται και τα εξής:

"Η "εξήγησις" του συγγραφέως πρέπει να γίνεται εις μίαν γλώσσαν καταληπτήν εις τον μαθητήν, ώστε, αν είναι χρεία, να μεταχειριζηται ο διδάσκαλος και ξένας λέξεις· να γράφεται όμως η εξήγησις εις καθαράν την νυν εν χρήσει ελληνικήν ... Όσαι λοιπόν λέξεις ελληνικαί είναι και την σήμερον εν χρήσει να μην εξηγώνται δι' άλλης λέξεως δήθεν συνωνύμου, διά να καταλαμβάνη ο μαθητής την συγγένειαν της ομιλουμένης λέξεως με την αρχαίαν."

[Ερμής ο Λόγιος 1811, σ.66-69]

Η μονολεκτική μετάφραση εφαρμόστηκε και στο Φιλολογικό Γυμνάσιο της Σμύρνης στο σύντομο διάστημα της λειτουργίας του.