Τελικοί ομιλητές
Οι ομιλητές (συνήθως νέοι σε ηλικία) μιας γλωσσικής ποικιλίας (π.χ γεωγραφική ποικιλία/διάλεκτος), οι οποίοι θεωρούνται ως οι τελευταίοι φυσικοί ομιλητές της και οι οποίοι δεν είναι πιθανό να τη μεταδώσουν στις επόμενες γενιές. Το φαινόμενο των τελικών ομιλητών έχει μελετηθεί εκτεταμένα στα αρβανίτικα. Η γλωσσική ικανότητα των ομιλητών αυτών στη θνήσκουσα γλώσσα χαρακτηρίζεται από σημαντικές γραμματικο-συντακτικές, φωνολογικές και λεξιλογικές συρρικνώσεις. Σε επίπεδο χρήσης εμφανίζεται συστηματική εναλλαγή κωδίκων, ενώ εμφανής είναι και η μεταγλωσσική αντιμετώπιση των αρβανίτικων: η θνήσκουσα γλώσσα αντιμετωπίζεται περισσότερο ως αντικείμενο παρά ως επικοινωνιακό εργαλείο.
Π.χ.
Τελικός ομιλητής: Η άλλη ήταν ετοιμοθάνατη και μόλις πήγαν να τη δούνε
aah, puth me ne gόlje mιnde fάre pljαka [άαχ, φίλα με στο στόμα, καθόλου
μυαλό η γριά], είχε εξάψεις, πώς το λένε στα αρβανίτικα, στην καθαρεύουσα; Η
στάση αυτή απέναντι στη γλώσσα αναδεικνύει την ιδεολογική συνείδηση του ομιλητή
που βρίσκεται σε συνεχή διάλογο -ακόμη και πολεμικό- με τις συνειδήσεις των
άλλων, δηλαδή των ικανών ομιλητών της συρρικνούμενης γλώσσας.
Παραπομπές: φυσικός ομιλητής, μεταγλώσσα, εναλλαγή κώδικα, γεωγραφική ποικιλία/διάλεκτος, Φωνολογία, Χρήση
