Κείμενο 3: Μπουτουλούση, Ε. Οι απόψεις του Hawkins (1984).
Ο Hawkins (1984) είναι ένα κλασικό πια βιβλίο στον τομέα της γλωσσικής επίγνωσης. Περιγράφει διεξοδικά την πορεία της γλωσσικής επίγνωσης στην εκπαίδευση της Μ. Βρετανίας, αναλύοντας όχι μόνο τους γενικούς αλλά και τους επιμέρους διδακτικούς στόχους με συγκεκριμένα παραδείγματα και διερευνώντας τα αίτια αποτυχίας ή επιτυχίας των στόχων αυτών. Παρουσιάζει επίσης αναλυτικά τα θέματα εκείνα που ανήκουν στο πνεύμα της τάσης της γλωσσικής επίγνωσης και τα οποία θα μπορούσαν να εξεταστούν σε μια επιμόρφωση εκπαιδευτικών ή γονέων ή, κατάλληλα επεξεργασμένα, σε μαθήματα του δημοτικού ή του γυμνασίου.
3.1. Θέματα προς εξέταση
- "Πάρε το μήνυμα" και "Προφορική και γραπτή γλώσσα" (ό.π., 101-137), όπου η τάξη ασχολείται με βασικές αρχές της σημειωτικής·
- "Πώς δουλεύει η γλώσσα" (ό.π., 138-152), όπου τα παιδιά διδάσκονται γραμματικές κανονικότητες·
- "Χρησιμοποιώντας γλώσσα" (ό.π., 152-160) με θέμα τα επίπεδα λόγου και τους ρόλους του ακροατή και του αναγνώστη·
- "Γλώσσες του Ηνωμένου Βασιλείου, η Ευρώπη και ο κόσμος, κλπ..." (ό.π., 160-179), με ασκήσεις για τον εντοπισμό διαφορών ανάμεσα σε τοπικές, κοινωνικές διαλέκτους και άλλες γλώσσες·
- "Πώς μαθαίνουμε γλώσσα" (ό.π., 180-188) με την επεξεργασία διαφορών ανάμεσα στη διαδικασία εκμάθησης της μητρικής και της ξένης κλπ.
3.2.Γενικές αλλαγές
Η τάση της γλωσσικής επίγνωσης πλαισιώνεται από γενικές αλλαγές στη διδασκαλία της γλώσσας και των άλλων μαθημάτων.
α) Δίνεται, για παράδειγμα, στον δάσκαλο η δυνατότητα να αποφασίζει για το επίπεδο του μαθήματος που χρειάζεται η τάξη του (ό.π., 22)·
β) γίνεται προσπάθεια να καλυφτεί μέσα στο σχολείο η ανάγκη που έχουν τα παιδιά για επαφή με ενήλικες σε περιπτώσεις που οι γονείς δεν είναι σε θέση να βοηθήσουν στα μαθήματα και λείπουν συχνά από το σπίτι (πρβ. "ώρα του ενήλικα" [adult time]· ό.π., 29-32, 77-98)·
γ) προτείνεται η συνεργασία όλων των δασκάλων που διδάσκουν γλώσσα (πρώτη, δεύτερη, ξένη, μειονοτικών ομάδων, λατινικών κλπ.), αλλά και αυτών που διδάσκουν άλλα μαθήματα, π.χ. ιστορία, γεωγραφία·
δ) όταν τα παιδιά μιλούν διαφορετικές γλώσσες, δίνεται η δυνατότητα σε όλα τα παιδιά να μιλήσουν για τις γλωσσικές τους εμπειρίες και έτσι να ενωθούν βλέποντας ότι πολλές από αυτές είναι κοινές, π.χ. η απόκτηση της γλώσσας από τα μωρά (ό.π., 2-4)·
ε) δίνεται μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση του αυτιού δασκάλων και μαθητών, δηλαδή στην ανάπτυξη της ικανότητας να ακούν, για παράδειγμα, τα διαφορετικά συντακτικά, φωνολογικά ή σημασιολογικά στοιχεία (ό.π., 34-36).