Ποσειδώνας

Ο Ποσειδώνας εμφανίζεται στη Γιγαντομαχία ως υπεύθυνος για μια σειρά από γεωλογικά φαινόμενα, όπως η διαμόρφωση της γήινης επιφάνειας με βουνά, κοιλάδες, νησιά, πορθμούς, ισθμούς κτλ., εμφανίζεται δηλαδή περισσότερο ως χθόνιος θεός παρά ως θαλασσινός, όπως προδίδει το όνομά του και διάφορα επίθετα που του αποδίδονται.

Ότι ο Ποσειδών ήταν θεός, με διευρυμένες ιδιότητες, θαλάσσιος και χθόνιος, θεός τόσο του κάτω κόσμου όσο και του πάνω, Άδης αλλά και Δίας μαζί, φανερώνεται από τα επίθετα που αποδίδονται γενικά στον θεό –Πελάγιος και Πελαγαίος αλλά και Γαίης Κινητήρ, Γαιήοχος, Μοχλευτήρ, Σεισίχθων, Δαμασίχθων, Ελασίχθων, Ενοσίγιαος κ.τ.λ., αλλά και από την παράδοση που τον θέλει σύζυγο της Δας, της Γης, συγκυρίαρχος των Δελφών μαζί της, σύζυγο της Δήμητρας, αλλά και θεοτήτων θαλασσινών, της Αμφιτρίτης και της Αλίας/Λευκοθέας, γνωστός ήδη από τις πινακίδες της Κνωσού και της Πύλου.

Ειδικά για τον μακεδονικό χώρο, ενδεικτικά αναφερόμαστε σε ορισμένα ευρήματα που υποδεικνύουν τη χθόνια υπόσταση του Ποσειδώνα: Σε αναθηματική επιγραφή που βρέθηκε στο Ποσείδι, σε μελαμβαφές όστρακο του 5ου αι. π.Χ., ο άγνωστος αναθέτης επικαλείται τη βοήθεια του «γαιαόχου κυανοχαίτα» Ποσειδώνα, «επαναλαμβάνοντας ίσως στίχο της Οδύσσειας, όπου ο κύκλωπας Πολύφημος απευθύνεται στον πατέρα του Ποσειδώνα: κλῦθι͵ Ποσείδαον γαιήοχε κυανοχαῖτα» (Οδ., 9.528). Και στο Τσιφλίκι της Νάουσας σε αναθηματική, από γυναίκα, πλάκα με ανάγλυφη παράσταση ανδρικού μορίου αναγράφεται η δίστιχη επιγραφή ΠΟΣΕΙΔΩΝΙ ΚΑΤ ΕΥΧΗΝ.