Άνω Μακεδονία – Κάτω Μακεδονία

[…] ἐσβαλοῦσιν ἐς τὴν κάτω Μακεδονίαν͵ ἧς ὁ Περδίκκας ἦρχεν. τῶν γὰρ Μακεδόνων εἰσὶ καὶ Λυγκησταὶ καὶ Ἐλιμιῶται καὶ ἄλλα ἔθνη ἐπάνωθεν͵ ἃ ξύμμαχα μέν ἐστι τούτοις καὶ ὑπήκοα͵ βασιλείας δ΄ ἔχει καθ΄ αὑτά.
(Θουκυδίδης 2.99.1-3)

[Μετάφραση]

[…] να εισβάλει στην Κάτω Μακεδονία, όπου βασίλευε ο Περδίκκας. Διότι υπάρχει και Άνω Μακεδονία, στην οποία κατοικούν οι Λυγκηστές και οι Ελιμιώτες και άλλα φύλα, τα οποία είναι σύμμαχα και υπήκοα των κάτω Μακεδόνων, αλλά έχουν δικούς τους βασιλείς.

Αυτό το ἐπάνωθεν στο απόσπασμα του Θουκυδίδη φανερώνει περιοχή πιο μακριά από τα παράλια της Κάτω Μακεδονίας, που κυρίως ενδιέφεραν τους Αθηναίους. Πριν την εισβολή του Ξέρξη οι Μακεδόνες είχαν επεκταθεί και προς τα δυτικά, αποσπώντας από τους Ιλλυριούς και τους Παίονες την Ελιμιώτιδα, την Τυμφαία, την Ορεστίδα, τη Λυγκηστίδα και την Πελαγονία. Οι περιοχές αυτές, γνωστές με το συγκεντρωτικό όνομα Άνω Μακεδονία, αποτέλεσαν ημιαυτόνομα βασίλεια με τοπικούς βασιλείς, συμμάχους και υπηκόους του Μακεδόνα βασιλιά, σε αντιδιαστολή προς την Κάτω Μακεδονία, που ήταν υπό τον άμεσο έλεγχο της κεντρικής εξουσίας. Δεσμούς, επίσης, διατηρούσαν και με τους αγροτικούς πληθυσμούς των γειτονικών Μολοσσών. Αυτός ο κύκλος των δεσμών μεταξύ Άνω και Κάτω Μακεδονίας και των Μολοσσών φαίνεται και στα γενεαλογικά δέντρα του Φιλίππου και της Ολυμπιάδας: η μητέρα του Φιλίππου ανήκε στη βασιλική δυναστεία των Λυγκηστών, ενώ η Ολυμπιάδα στη βασιλική δυναστεία των Μολοσσών. Ο Φίλιππος τερμάτισε το καθεστώς ημιαυτονομίας της Άνω Μακεδονίας προκαλώντας την οργή των αριστοκρατών της. [Χάρτης Ελλάδα – Φίλιππος] (Ηρόδ. Α.88, Η.93, 137-139, Ξεν., Κύρου Ανάβασις Α.V.9, Γ.ΙΙ.25, Αρριανός Α.23, Γ.6, Ζ.2, Ζ.28, Πλούταρχος Αλέξανδρος 2, 3.1-9, 4.1-3, 4.8, 5.1, 5.4, 6.8, 7.1, 7.5-9, 9.1, 9.4-κε, 10, 21.10, 22.1-4, 23, 28.6, 39.11-13, 42.4, 45.3-κ.ε, 58.6, 67.7, 68.3-5, 75.1, Περί της Αλεξάνδρου τύχης ή αρετής 329.B, Διόδωρος Σικελιώτης ΙΣΤ.34.5, 54.3, 95.3, ΙΖ.66.3-7, Ιουστ. 9.8.1, 11.11.3, 12.16.5).