 |
|
|
SSds. |
Στο βιβλίο τους οι Tulasiewicz και Adams αναλύουν τη μητρική γλώσσα ως κατασκευή και ως πρακτική και την προσεγγίζουν σε σχέση με πολλά ειδικά ζητήματα, με σκοπό να καταδείξουν ότι η μητρική γλώσσα δεν αντιπροσωπεύει μια σταθερή παράμετρο. Αντίθετα, πρόκειται για μια έννοια πολύ ρευστή, γεμάτη αμφισημίες και αντιφάσεις. "Βρίσκει" ή "χάνει" τη θέση της σε σχέση με σειρά άλλων παραμέτρων που δημιουργούν ένα πλέγμα εννοιών. Η ανάπτυξη του θέματος γίνεται κατ' αναλογία, όχι γραμμικά. Οι συγγραφείς επανέρχονται στο θέμα από διαφορετική κάθε φορά σκοπιά και σε σχέση με διαφορετικό ειδικό ζήτημα (π.χ. μητρική γλώσσα σε σχέση με την πρότυπη γλώσσα, μητρική γλώσσα σε σχέση με την εθνική γλώσσα). Το βιβλίο αποτελείται από τρία μέρη (Ι, ΙΙ, ΙΙΙ) και έξι κεφάλαια τα οποία χωρίζονται σε επιμέρους υποκεφάλαια ιδιαίτερα πυκνογραμμένα. Στο πρώτο μέρος (Ι) αναπτύσσεται το θέμα της ορολογίας. Οι συγγραφείς αναφέρονται σε όσα αντιπροσωπεύει η μητρική γλώσσα, πώς αυτή αναπτύσσεται, πώς διδάσκεται και ποιες πολιτικές αναπτύσσονται γύρω απ' αυτή. Το δεύτερο μέρος (ΙΙ) αποτελεί το κυρίως σώμα του βιβλίου. Εδώ παρουσιάζονται οι πρακτικές διδασκαλίας της μητρικής γλώσσας σε διάφορα πλαίσια στον ευρωπαϊκό χώρο. Εννέα συνεργάτες παρουσιάζουν εννέα παραδείγματα από οκτώ χώρες (Αγγλία, Ουαλία, Γαλλία, Ισπανία, Γερμανία, Δανία, Πολωνία, Ρωσία). Παράδειγμα από την Ελλάδα δεν παρουσιάζεται, αν και είχε αρχικά προγραμματισθεί. Στο τρίτο (ΙΙΙ) και τελικό μέρος οι συγγραφείς εστιάζουν την προσοχή τους στην ανάπτυξη "γλωσσικής συνειδητότητας" [language awareness] στα πλαίσια της διδασκαλίας της μητρικής γλώσσας. Θα επισημάνουμε εδώ κάποια χαρακτηριστικά σημεία του βιβλίου, καταφεύγοντας αναγκαστικά σε μια προσωπική επιλογή μέσα από ένα ιδιαίτερα ευρύ πλέγμα συνδέσεων και παραπομπών στα επιμέρους θέματα. Το πρώτο και το δεύτερο μέρος προσφέρονται για μια διεισδυτική εισαγωγή στη θεωρία. Οι συγγραφείς αρχίζουν με την ερώτηση τι σημαίνει γι αυτούς η έννοια "μητρική γλώσσα". Στη συνέχεια εστιάζουν τη προσοχή τους στις πολλαπλές σχέσεις ανάμεσα στη μητρική γλώσσα και σε άλλες κεντρικές έννοιες, όπως αυτή της "ταυτότητας" και αυτή της "πρότυπης" γλώσσας. Τέλος τοποθετούν την έννοια "μητρική γλώσσα" στα ευρωπαϊκά συμφραζόμενα και αναφέρονται στις πολιτικές γύρω απ' αυτή. Ως προς τη σχέση μητρικής γλώσσας με άλλες μορφές γλώσσας, ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι το πλέγμα σχέσεων, αλλά και οι διαφοροποιήσεις, ανάμεσα σ' αυτή την έννοια και στις έννοιες "εθνική", "επίσημη", "δεύτερη", "τοπική", "διεθνής" γλώσσα, "διάλεκτος" ή την έννοια της γλωσσικής "καλλιέργειας". Από την αρχή του βιβλίου οι συγγραφείς ξεκαθαρίζουν τη θέση τους: η διδασκαλία της μητρικής γλώσσας στην Ευρώπη σήμερα οργανώνεται και διεκπεραιώνεται σ' ένα πολυγλωσσικό περιβάλλον σε ομάδες με μικτά επίπεδα γλωσσομάθειας. Αυτό παρουσιάζεται εξάλλου πολύ παραστατικά στα εννέα παραδείγματα. Στο κάθε παράδειγμα γίνεται φανερή η διαφορετική προσέγγιση στην ίδια έννοια, οι διαφορετικές εκπαιδευτικές πολιτικές απέναντί της, όπως επίσης και οι διαφορετικές διαδικασίες γλωσσικής καλλιέργειας. Συνοπτικά, αυτό που γίνεται ξεκάθαρο στο βιβλίο είναι ότι δεν υφίσταται μια ξεκάθαρα οροθετημένη έννοια της μητρικής γλώσσας. Ο/Η αναγνώστης/-τρια θα νιώσει την ανάγκη να επανέλθει πολλές φορές σε διάφορα σημεία του κειμένου για να κατανοήσει τη ρευστότητα αυτής της έννοιας. Οι συγγραφείς Witold Tulasiewicz και Anthony Adams είναι καθηγητές Παιδαγωγικής στο Wolfson College του πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ. Ελένη Σκούρτου
|
