 |
|
 . |
Ο χειρισμός του γραπτού λόγου σημαίνει πολύ περισσότερα από το χειρισμό του κώδικα της γραφής. Σημαίνει ότι σ’ αυτή τη διαδικασία εμπλέκονται στάσεις, παραδοχές και αναμονές για τη λειτουργία της γραπτής έκφρασης στην καθημερινή μας ζωή. Μπορούμε λοιπόν να υποστηρίξουμε ότι η εκμάθηση της ανάγνωσης και της γραφής δεν αρχίζει στη σχολική τάξη ούτε επιτυγχάνεται μόνο στο πλαίσιο του σχολείου. Η διατριβή της Ε. Γκανά αποκαλύπτει ότι τα παιδιά του νηπιαγωγείου μπορούν να είναι αποτελεσματικοί χρήστες του γραπτού λόγου πολύ πριν η γραφή και η ανάγνωσή τους αποκτήσουν τη συμβατική μορφή της πρακτικής των ενηλίκων. Στην εμπειρική έρευνα, δύο ομάδες παιδιών με υψηλό και χαμηλό μορφωτικό επίπεδο αντίστοιχα, κλήθηκαν να διαβάσουν γραπτό λόγο του περιβάλλοντος (συσκευασία τροφίμων, αφίσες, επιγραφές, οδικά σήματα), τόσο σε μορφή που συναντάμε στο φυσικό περιβάλλον όσο και σε συνθήκες ολικής αφαίρεσης της εξωγλωσσικής πληροφορίας (π.χ. συσκευασία, χρώμα, γραφιστικά κτλ.). Για την ανάλυση των απαντήσεων υιοθετήθηκαν κριτήρια πραγματολογικά, σημασιολογικά και κειμενικά. Η μελέτη δεν εστιάστηκε ασφαλώς στο αν η ανάγνωση των παιδιών είναι «σωστή» ή «λανθασμένη» σε σχέση με τις γραπτές λέξεις. Το βασικό ζητούμενο ήταν να διερευνηθούν οι στρατηγικές που χρησιμοποιούν τα παιδιά για να αποδώσουν νόημα στο γραπτό, αποκαλύπτοντας έτσι τους περιορισμούς αλλά και τις δυνατότητες που έχουν στις συγκεκριμένες περιστάσεις επικοινωνίας. Τα ευρήματα της έρευνας επιβεβαιώνουν και σε ελληνικό δείγμα τους διεθνείς προσανατολισμούς σχετικά με τον πρώιμο γραμματισμό, κυρίως όμως τη δυναμική της χρήσης της γλώσσας σε πραγματικές περιστάσεις επικοινωνίας. Αναδεικνύουν την πολυπλοκότητα της αναγνωστικής πράξης, η οποία είναι κάθε άλλο παρά κοινωνικά ουδέτερη δραστηριότητα «κωδικοποίησης- αποκωδικοποίησης» των γραπτών παραστάσεων, όπως φαίνεται να υποστηρίζει το παραδοσιακό σχολείο. Η διερεύνηση των αρχών που διέπουν την κοινωνιο-ψυχογλωσσική διαδικασία που ενεργοποιούν τα ενήλικα άτομα για τη συνολική αναζήτηση του νοήματος σε οποιοδήποτε γραπτό κείμενο ριζώνει στις πρώιμες αναγνωστικές συμπεριφορές. Έτσι, οι στρατηγικές ανάγνωσης των παιδιών ως πολιτισμική πρακτική φωτίζουν σημαντικότατες όψεις της προϋπάρχουσας γνώσης η οποία αποτελεί υπόβαθρο για την αποτελεσματική γραφή-ανάγνωση. Μαριάννα Κονδύλη |
