1. Στόχοι της διδασκαλίας/ανάγνωσης χωρίς μετάφραση Πουθενά ίσως δεν αποτυπώνεται καθαρότερα η τυπολογική ταυτότητα ενός έργου από ό,τι στον πρόλογό του (άλλως πως: στο προοίμιο), όπου, καλώς εχόντων των πραγμάτων, προκαταβάλλονται, και μάλιστα με προγραμματικό τρόπο, τα συστατικά του στοιχεία. Εξάλλου οι πρόλογοι ή τα προοίμια αποτελούν εξ ορισμού κλειστές νοηματικές ενότητες, μπορούν επομένως να θεωρηθούν ιδεώδη παραδείγματα μικροκειμένου. Με αυτά τα κριτήρια επιλέγονται εν συνεχεία τρία προοίμια της αρχαίας ελληνικής Ιστοριογραφίας, τα οποία θα μπορούσαν να εκτιμηθούν και ως ιδρυτικά αυτής της επιστήμης, που εγκαινιάστηκε στα τέλη του έκτου και γνώρισε την ακμή της στο μέσο και στο δεύτερο μισό του πέμπτου προχριστιανικού αιώνα. Μιλώ αντιστοίχως για τα προοίμια από τις Γενεηλογίες του Εκαταίου, της Ιστορίας των Μηδικών Πολέμων του Ηροδότου και της Ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου του Θουκυδίδη. Τρία ιστοριογραφικά προοίμια - Το προοίμιο των Γενεηλογιών του Εκαταίου είναι το πρωϊμότερο και το συνοπτικότερο: Ἑκαταῖος ὁ Μιλήσιος ὧδε μυθεῖται· τάδε γράφω ὥς μοι δοκεῖ ἀληθέα εἶναι· οἱ γὰρ τῶν Ἑλλήνων λόγοι πολλοί τε καὶ γελοῖοι, ὡς ἐμοὶ φαίνονται, εἰσίν. [εκδ. F. Jacoby, FGrHist.] - Το προοίμιο των Ιστοριών του Ηροδότου είναι συνθετότερο: Ἡροδότου Ἁλικαρνησσέος ἱστορίης ἀπόδεξις ἥδε, ὡς μήτε τὰ γενόμενα ἐξ ἀνθρώπων τῷ χρόνῳ ἐξίτηλα γένηται, μήτε ἔργα μεγάλα τε καὶ θωμαστά, τὰ μὲν Ἕλλησι, τὰ δὲ βαρβάροισι ἀποδεχθέντα, ἀκλεᾶ γένηται, τά τε ἄλλα καὶ δι' ἣν αἰτίην ἐπολέμησαν ἀλλήλοισι. [εκδ. C. Hude] - Το πρώτο και κύριο μέρος του θουκυδίδειου προοιμίου είναι, όπως και στον Ηρόδοτο, συνεχής και μακροπερίοδος λόγος: Θουκυδίδης Ἀθηναῖος ξυνέγραψε τὸν πόλεμον τῶν Πελοποννησίων καὶ Ἀθηναίων, ὡς ἐπολέμησαν πρὸς ἀλλήλους, ἀρξάμενος εὐθὺς καθισταμένου καὶ ἐλπίσας μέγαν τε ἔσεσθαι καὶ ἀξιολογώτατον τῶν προγεγενημένων, τεκμαιρόμενος ὅτι ἀκμάζοντές τε ᾖσαν ἐς αὐτὸν ἀμφότεροι παρασκευῇ τῇ πάσῃ καὶ τὸ ἄλλο Ἑλληνικὸν ὁρῶν ξυνιστάμενον πρὸς ἑκατέρους, τὸ μὲν εὐθύς, τὸ δὲ καὶ διανοούμενον.[εκδ. H.S. Jones] |
