Συνοχή
Ο
όρος αναφέρεται στα ποικίλα γλωσσικά μέσα (γραμματικά, λεξιλογικά, φωνολογικά)
με τα οποία οι προτάσεις συνδέονται μεταξύ τους ώστε να αποτελέσουν μεγαλύτερες
ενότητες λόγου. Αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της κειμενικότητας, δηλαδή της
ιδιότητας που καθιστά ένα κομμάτι λόγου κείμενο με σημασία. Κάθε γλωσσικό στοιχείο
που εμφανίζεται σε ένα κείμενο αποτελεί εργαλείο για τη γνωστική επεξεργασία
τόσο από τον πομπό (ομιλητή-συγγραφέα) όσο και από τον δέκτη (ακροατή-αναγνώστη)
άλλων γλωσσικών στοιχείων του κειμένου. Η πιο εμφανής εκδοχή αυτής της ιδιότητας
είναι η σύνταξη, η οποία υπαγορεύει συγκεκριμένα σχήματα οργάνωσης στο κείμενο.
Η συνοχή επιτυγχάνεται μέσω ποικίλων γλωσσικών τεχνικών όπως η επανάληψη (ρητή
επανάληψη ή επανεμφάνιση ενός στοιχείου με διαφορετική γραμματική κατηγορία,
π.χ. ουσιαστικό-ρήμα), ο παραλληλισμός, η παράφραση, η έλλειψη. Επίσης, με τη
χρήση αντωνυμιών, τροποποιητών (επιθέτων και επιρρημάτων), συνδέσμων (παρατακτικών
και υποτακτικών), αλλά και με τη χρήση των γραμματικών χρόνων, της ρηματικής
όψης (στα εγχειρίδια της νεοελληνικής γλώσσας αναφέρεται ως τρόπος
του ρήματος) και της τροπικότητας. Στη συνοχή του κειμένου συμβάλλει
επίσης και η λειτουργική προοπτική της πρότασης, δηλαδή η οργάνωσή της σε θέμα
και σχόλιο (παλιά και νέα πληροφορία). Σημαντικός τέλος είναι ο ρόλος της επιτόνισης
σε προφορικά κείμενα. Γενικά, λοιπόν, η συνοχή αναφέρεται στον τρόπο με τον
οποίο δομείται η σημασία ενδοκειμενικά. Δεν περιορίζεται ωστόσο στη σύνταξη
ή τη μορφολογία, καθώς εμπεριέχει τη λειτουργική χρήση των γραμματικών και συντακτικών
δομών μέσα στον πραγματικό χρόνο και τη διεπίδρασή τους με άλλους παράγοντες
κειμενικότητας, όπως η συνεκτικότητα.
Παραπομπές:
φωνολογία,
κείμενο, σύνταξη,
θέμα/σχόλιο, μορφολογία,
επιτόνιση, συνεκτικότητα,
Τροποποιητής 