Θέμα:Ενότητα:
Περιγραφή σ. 165
Διδακτική δοκιμή |
||||||||
|
||||||||
Α. Παρουσίαση
Β. Διδακτική πρόταση
Δίνεται στην τάξη το κείμενο της συμβολαιογραφικής πράξης που αφορά πωλητήριο συμβόλαιο (Έκθεση - Έκφραση Α΄ Λυκείου, τ.Α΄ σ.172, ΟΕΔΒ, 1998) και ζητείται από τους μαθητές να επισημάνουν το λεξιλόγιο με την ειδική νομική ορολογία που χρησιμοποιείται π.χ. πλήρη κυριότητα, νομή, κατοχή. Συζητείται πόσο απαραίτητη είναι η χρήση των ειδικών λέξεων, των οποίων η παράλειψη ή η αντικατάστασή τους θα μπορούσε να είχε ίσως σοβαρές συνέπειες για τον αγοραστή ή τον πωλητή.
Δίνονται επίσης στην τάξη το κείμενο που αφορά τα συμπτώματα της ξηρής πλευρίτιδας (ο.π., σ. 178) και το κείμενο που καταγράφει το μετεωρολογικό δελτίο, το οποίο ανακοινώνεται από την τηλεόραση (ο.π., σ. 176), και ζητείται από τους μαθητές να επισημάνουν το ειδικό λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται στα δύο κείμενα.
Κατόπιν καλούνται οι μαθητές να προσέξουν πώς αλλάζει το λεξιλόγιο και η διατύπωση του κειμένου, όταν μεταβάλλονται ορισμένοι από τους παράγοντες επικοινωνίας (π.χ. ο πομπός ή ο (από)δέκτης, το μέσο με το οποίο στέλνεται το μήνυμα, ο σκοπός κτλ.). Συγκεκριμένα, συζητούνται στην πράξη οι αλλαγές που προκύπτουν στο κείμενο του μετεωρολογικού δελτίου που ανακοινώνεται από την τηλεόραση (Έκφραση - Έκθεση τ.Α΄, σ. 176), όταν το ίδιο θέμα μεταφέρεται στον ημερήσιο τύπο ως δημοσιογραφική είδηση, όχι απλά για να πληροφορήσει για τις καιρικές συνθήκες, αλλά για να τις παρουσιάσει ως ένα γεγονός ασυνήθιστο (ο.π., σ. 176). Είναι φανερό, στην περίπτωση αυτή, ότι η κυριολεκτική (δηλωτική) ή μεταφορική (συνυποδηλωτική) χρήση της γλώσσας καθορίζεται από το είδος του κειμένου και τον επιδιωκόμενο σκοπό· σε μια λογοτεχνική περιγραφή, δηλαδή, είναι πιο πιθανή η μεταφορική χρήση της γλώσσας, ενώ αποκλείεται σχεδόν σε ένα νομικό κείμενο.
Ως άσκηση ζητείται από τους μαθητές να διαβάσουν το κείμενο στη σελίδα 178, στο οποίο ένας γιατρός περιγράφει τα συμπτώματα της ξηρής πλευρίτιδας και στη συνέχεια να γράψουν ένα κείμενο, στο οποίο υποτίθεται ότι ένας ασθενής περιγράφει σε ένα συγγενικό του πρόσωπο τα συμπτώματα της ίδιας αρρώστιας. Κατόπιν οι μαθητές παρατηρούν και σχολιάζουν τις διαφορές ανάμεσα στο κείμενο του γιατρού και το δικό τους κείμενο, κυρίως από την άποψη του λεξιλογίου.
Η χρήση, επίσης, ορισμένων μορφοσυντακτικών στοιχείων στην περιγραφή εξαρτάται από το είδος του κειμένου και το σκοπό ο οποίος επιδιώκεται· π.χ. στις μικρές αγγελίες που αφορούν αγοροπωλησίες χρησιμοποιείται συνήθως η παθητική σύνταξη, στην οποία εξαίρεται το υποκείμενο του ρήματος και, στη συγκεκριμένη περίπτωση, το αντικείμενο που πωλείται, το οποίο κυρίως ενδιαφέρει τους αναγνώστες (ο.π., σ. 173). Παρατηρούμε, επίσης, ότι σε τυπικά νομικά και επιστημονικά κείμενα έχουμε συνήθως παρατακτική σύνταξη και κυρίαρχη θέση του ουσιαστικού, ενώ σπανίζουν τα επίθετα. Αντίθετα, σε λογοτεχνικές περιγραφές, συνήθως παρατηρούμε συχνή χρήση επιθέτων.
Άσκηση
Να επισημανθούν, προφορικά ή γραπτά, τα επίθετα από το "Γιούσουρι" του Ανδρέα Καρκαβίτσα (απόσπασμα) και από το απόσπασμα της Οδύσσειας (μετάφραση Δ.Ν. Μαρωνίτη), στιχ. Ι117-143.
Συχνά μέσα σε περιγραφικά κείμενα έχουμε περιγραφές σύντομες ή εκτενείς. Χρειάζεται να τονιστεί ότι στην αφήγηση υπάρχει η κίνηση, η διαδοχή των χρονικών στιγμών στο γεγονός που αποτελεί το θέμα της αφήγησης, ενώ στην περιγραφή ο χρόνος μοιάζει "να έχει παγώσει" όπως σε ένα φωτογραφικό στιγμιότυπο ή σε ένα ζωγραφικό πίνακα. Γι' αυτό το λόγο σε αφηγηματικά κείμενα συχνά παρουσιάζονται λέξεις ή φράσεις που δηλώνουν διαδοχή στο χρόνο, όπως οι λέξεις και οι εκφράσεις: ύστερα, μετά, κατόπιν, στη συνέχεια κ.τ.λ.
Άσκηση
Στα αποσπάσματα από την Οδύσσεια, στιχ. ι117-143 (μετάφραση Δ.Ν. Μαρωνίτη) και από το διήγημα του Ανδρέα Καρκαβίτσα "Λόγια της Πλώρης", Εκδόσεις Βιβλιοπωλείο Εστία, σ. 216 να επισημανθούν τα καθαρώς περιγραφικά μέρη από τα αφηγηματικά.
Η αξιολόγηση του περιεχομένου της ενότητας γίνεται με ασκήσεις από το βιβλίο ή άλλες που μπορεί να επινοήσει ο διδάσκων.
Ενδεικτικά αναφέρονται οι παρακάτω ασκήσεις του βιβλίου:
Δραστηριότητες στην τάξη / ομαδικές εργασίες:
Γ. Υποστηριστικό υλικό
α. Διδακτικό υλικό
β. Υποστηρικτικό υλικό για τον διδάσκοντα
Ραφαήλ, Η Σχολή των Αθηνών, 1511, Τοιχογραφία στην Αίθουσα Υπογραφής του Βατικανού. Από το βιβλίο του Χρυσ. Χρήστου '' Η ιταλική ζωγραφική κατά τον 16ο αι.'' Εκδ. Νέα Πορεία, Θεσσαλονίκη 1971 σελ. 121-127 (Απόσπασμα)
2. ''Έκφραση-Έκθεση'' τ. Α. ΟΕΔΒ, 1998 Ειδικές γλώσσες σ.95-102.
|