ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΕΙΔΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ; ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Ή ΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ; ΠΩΣ ΟΡΓΑΝΩΝΕΤΑΙ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ; ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ:
ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΟΡΟΙ

των Βασιλικής Δενδρινού
και Παναγιώτη Δ. Ξωχέλλη

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η θεωρία και πράξη του σχεδιασμού των προγραμμάτων σπουδών έχει αναπτυχθεί τα τελευταία 50 χρόνια σαν ένας ιδιαίτερος κλάδος στον ευρύτερο χώρο των Εκπαιδευτικών Σπουδών, ο οποίος, όπως και άλλοι κλάδοι του χώρου, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως διεπιστημονικός. Οι θεωρητικοί προβληματισμοί που αναπτύσσονται σχετικά με τη γνώση που θα προσφέρει το σχολείο (ή το πανεπιστήμιο) και πώς θα προσφέρει τη γνώση αυτή διαμορφώνονται με βάση σύγχρονες απόψεις στις επιστήμες της φιλοσοφίας, της κοινωνιολογίας, της ψυχολογίας, της γλωσσολογίας και των επιμέρους κλάδων τους. Διαφορετικές θεωρητικές θέσεις και πολιτικά προσδιορισμένες απόψεις σχετικά λ.χ. με το τι είναι γνώση και πώς αποκτάται, με το ποιος είναι ο κοινωνικός προορισμός της σχολικής εκπαίδευσης ή με την αντιμετώπιση των εκπαιδευομένων ως ατόμων και συλλογικών υποκειμένων οδηγούν σε διαφορετικές προτάσεις για την οργανωτική δομή και τους τρόπους σχεδιασμού προγραμμάτων σπουδών: του σχολικού προγράμματος σπουδών (δηλαδή του σχολικού curriculum), του προγράμματος σπουδών κάθε γνωστικού αντικειμένου (π.χ. του προγράμματος γλωσσικών σπουδών, του προγράμματος της φυσικής, του προγράμματος της βιολογίας) και του αναλυτικού προγράμματος για την κατά κύκλους εκπαίδευση στο συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο (δηλαδή του syllabus του μαθήματος π.χ. της γλώσσας ή της λογοτεχνίας της Α’ τάξης του γυμνασίου ή του λυκείου). Οδηγούν επίσης, αν και σπανιότερα, σε αξιολόγηση και κριτική θεώρηση της προσφερόμενης γνώσης και του παιδαγωγικού λόγου βάσει του οποίου διαμορφώνονται τα προγράμματα σπουδών τα οποία, στην ουσία, διαμορφώνουν την ταυτότητα των πολιτών του μέλλοντος, σύμφωνα με τις επιταγές και κυρίαρχα κοινωνικά ρεύματα (βλ. Apple 1990 και 1998· Beyer & Apple 1988, Βernstein 1996).

H ανάπτυξη της επιστήμης που εστιάζει στη θεωρία και πράξη του σχεδιασμού προγραμμάτων σπουδών είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη νέων θεωρητικών εννοιών και όρων που σκόπιμο είναι να γνωρίζουν οι εκπαιδευτικοί. Το κείμενο που ακολουθεί, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου ετοίμασε για το πρώτο τεύχος του Γλωσσικού Υπολογιστή ο Παναγιώτης Ξωχέλλης, δίνονται απαντήσεις σε κάποια βασικά ερωτήματα με τρόπο ώστε να αποσαφηνίζονται μερικές έννοιες και όροι. Η εισαγωγή στον επιστημονικό χώρο του εκπαιδευτικού προγραμματισμού και ειδικότερα του σχεδιασμού προγραμμάτων σπουδών αποτελεί στόχο της παρούσας ενότητας του Γλωσσικού Υπολογιστή και επομένως θα συνεχιστεί στα επόμενα τεύχη.