  |
|
|
της Ελένης Καραντζόλα
Σύμφωνα με έναν γενικά αποδεκτό ορισμό, η γραμματική είναι το σύνολο των κανόνων της γλώσσας, στο φωνητικό, φωνολογικό, μορφολογικό, συντακτικό επίπεδο, αλλά και στους τομείς που προκύπτουν συνδυαστικά (μορφο-φωνολογία, μορφοσύνταξη, φωνοσύνταξη), και αυτό ανεξαρτήτως του αν αναφερόμαστε στο σύστημα που έχει εσωτερικεύσει ο/η φυσικός/-ή ομιλητής/-τρια μιας γλώσσας, ή στη ρητή παρουσίαση που κάνει ο/η ερευνητής/-τρια όταν μελετά το αντικείμενο γλώσσα (Πετρούνιας 1984:137-155). Για τον πολύ κόσμο ωστόσο, η γραμματική είναι ένα σύνολο κανόνων σχετικά με τα τυπικά στοιχεία μιας γλώσσας και τους μεταξύ τους συνδυασμούς, τα οποία διδάσκονται σε όσους/-ες δεν τα κατέχουν πλήρως. Δηλαδή, καταρχάς, σε όσους/-ες μαθαίνουν αυτή τη γλώσσα ως ξένη, αλλά και στους/στις φυσικούς/-ές ομιλητές/-τριές της στο πλαίσιο της φοίτησής τους στην υποχρεωτική εκπαίδευση, αφού κι αυτοί/-ές (θεωρείται ότι) δεν έχουν πλήρη έλεγχο της γλώσσας, ιδίως στις μικρότερες ηλικίες. Η υπόρρητη ιδέα που υπάρχει πίσω από την έννοια της Γραμματικής είναι ότι υποδεικνύει το τι «πρέπει» και τι «δεν πρέπει» να λέμε και να γράφουμε, το πώς θα έπρεπε οι χρήστες μιας συγκεκριμένης γλώσσας να χρησιμοποιούν τη γλώσσα αυτή. Με άλλα λόγια, η μελέτη της γραμματικής ισοδυναμεί με τη μελέτη του πώς θα έπρεπε να γράφουμε ή και να μιλάμε σωστά. Δεν είναι τυχαίο που το διασημότερο εγχειρίδιο γραμματικής στη Γαλλία, του Maurice Grevisse, τιτλοφορείται Βon Usage (= ορθή χρήση). Από την άλλη πλευρά, στην Ελλάδα η γραμματική αποτέλεσε, και εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να αποτελεί, τον πυρήνα του γλωσσικού μαθήματος στο σχολείο. Και όχι μόνο αυτό. Αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ελληνομάθειας και επιστρατεύεται κάθε φορά που υπάρχει διάγνωση πτώσης των «στάνταρντς». Τα δεδομένα αυτά θα μπορούσαν να οδηγήσουν πολλούς/-ές να πιστέψουν ότι ανέκαθεν ο λόγος ύπαρξης της γραμματικής ήταν να μάθουν να μιλούν μια γλώσσα μη φυσικοί/-ές ομιλητές/-τριές της ή ότι η συστηματική διδασκαλία της γραμματικής στη σχολική εκπαίδευση είναι αυτονόητη προκειμένου να βελτιωθεί η γλωσσομάθεια των φυσικών ομιλητών/-τριών μιας γλώσσας. Είναι όμως πράγματι έτσι; Στην πραγματικότητα, ο μόνος τρόπος να προσεγγίσει κανείς τόσο σύνθετα φαινόμενα, όσο και τις στάσεις που διαμορφώνονται απέναντί τους, είναι μέσα από μια ιστορική προοπτική. Πράγμα που στη συγκεκριμένη περίπτωση σημαίνει ότι οι βασικές ψηφίδες της εικόνας που σκιαγραφήσαμε σχετίζονται αδιάσπαστα με την ανάπτυξη της ίδιας της γραμματικής τέχνης, με την ανάπτυξη των εκπαιδευτικών συστημάτων ενγένει αλλά και με την ιστορία του γλωσσικού ζητήματος στη χώρα μας. |
