ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΩΣ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΙ ΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥΣ Η ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΩΣ ΑΠΟΡΡΟΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ Η ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ-ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Η ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΙ
ΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥΣ

Το σύστημα της γλώσσας έχει εξελιχθεί παράλληλα με τα ανθρώπινα όντα και ενώ δεν είμαστε σε θέση να παρατηρήσουμε τη γλώσσα να εξελίσσεται, μπορούμε να παρατηρήσουμε τις διαδικασίες με τις οποίες η γλώσσα αναπτύσσεται στο άτομο. Όλοι γνωρίζουμε τις εμφανείς προσπάθειες των παιδιών να ταιριάξουν τα νοήματά τους με εκείνα των ενηλίκων του περιβάλλοντός τους. Και αυτοί οι μεγαλύτεροι και σοφότεροι συγγενείς (γονείς, μεγαλύτερα αδέλφια κλπ.) συμμετέχουν στο παιχνίδι και απαντούν στα παιδιά: «όχι, αυτό δεν είναι λεωφορείο, είναι φορτηγό», «δεν είναι μπλε, είναι πράσινο», κλπ. Τα παιδιά, όταν μαθαίνουν τη μητρική τους γλώσσα, διαμορφώνουν τη δική τους εμπειρία ως άτομα σύμφωνα με τη συσσωρευμένη εμπειρία του ανθρώπινου είδους, όπως έχει ήδη κατασκευαστεί από τη γραμματική. Η γραμματική καθορίζει για τα παιδιά τη βασική εμπειρία της ανθρώπινης ύπαρξης· με πολλές τοπικές αποκλίσεις αλλά διαμορφώνοντας ως σύνολο τη μορφή της δεδομένης γνώσης τους· της γνώσης τους για το κοινωνικό σύστημα που αποτελεί το περιβάλλον τους, για τον τόπο τους και την ταυτότητά τους μέσα σε αυτό.

Στη γραμματική του παιδιού, στις γλώσσες που έχουν περισσότερο μελετηθεί, τα γεγονότα κατασκευάζονται από ρήματα, ενώ τα ονόματα κατασκευάζουν αντικείμενα, τα οποία συμμετέχουν στα γεγονότα. Τα ονόματα όμως δεν κατασκευάζουν καθεατού γεγονότα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Δεν συμβαίνει εξαιτίας κάποιας προγενέστερης αιτίας ή κάποιας σημαντικής αρχής, αλλά απλώς επειδή έτσι εξελίχθηκε η γραμματική. Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να ξεκαθαριστεί αυτό το σημείο για να αποφευχθούν οποιεσδήποτε λανθασμένες υποθέσεις σχετικά με τις πιθανές αιτιακές σχέσεις. Συχνά οι άνθρωποι ρωτάνε: η ανθρώπινη εμπειρία καθορίζει τη μορφή της γραμματικής ή η μορφή της γραμματικής καθορίζει την ανθρώπινη εμπειρία; Η απάντηση πρέπει να είναι: καμία ή και οι δύο, που είναι το ίδιο πράγμα. Η μορφή που παίρνει η γραμματική με τα ουσιαστικά, τα ρήματα και τα υπόλοιπα στοιχεία διαμορφώνεται από την ανθρώπινη εμπειρία με τον ίδιο τρόπο που την ίδια στιγμή η μορφή που παίρνει η ανθρώπινη εμπειρία με τα γεγονότα, τα αντικείμενα, τις ιδιότητες και τις συνθήκες καθορίζεται επίσης από τη γραμματική. Μόνο μία διαδικασία λαμβάνει χώρα, και όχι δύο. Και αυτή είναι «η θεώρηση του κόσμου», η κοσμοθεωρία αν θέλετε, που κατασκευάζεται αρχικά από τα παιδιά, ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται και αναπτύσσεται το σημασιολογικό τους πεδίο. Το ρήμα σημαίνει γεγονός, το ουσιαστικό σημαίνει οντότητα, αντικείμενο· και τα δύο συσχετίζονται τυπικά με τον ίδιο τρόπο στον κόσμο των αισθήσεων. Αυτός ο τρόπος απόδοσης νοήματος από τη γραμματική ονομάζεται «συμβατός» τρόπος και αυτό το κατάλληλο μοτίβο κρύβεται πίσω από τον πλούτο της δεδομένης γνώσης που αποθηκεύουν τα παιδιά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους.