ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Η ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΤΟΥ EΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΕ ΕΝΑ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ ΣΤΟΧΟΙ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ ΤΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ Η ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ "ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ" ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΑΣ

Αξιολόγηση, απολογισμός προόδου και καθοδήγηση μελέτης

·         Στόχοι του κάθε μαθήματος

Ένας σημαντικός παράγοντας για την αποτελεσματικότητα του σχολείου, μας λένε, είναι η συμμετοχή των ίδιων των μαθητών/-τριών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Αυτό ακριβώς έχουμε προσπαθήσει να κάνουμε στο σχολείο μας, προγραμματίζοντας τακτικό διάλογο με κάθε παιδί σχετικά με το ενδιαφέρον του για την εργασία που του ζητείται να κάνει και την απόδοσή του στα μαθήματα. Κάθε μαθητής/-τρια έχει έναν πίνακα με την τρέχουσα βαθμολογία του/της στις εξετάσεις, τη σχετική κλίμακα αξιολόγησης και έναν πίνακα με τους αναμενόμενους μέσους όρους. Με βάση τους βαθμούς και την εν γένει απόδοσή του προσδιορίζεται ένας στόχος τον οποίο πρέπει το συγκεκριμένο παιδί να επιτύχει τους έξι επόμενους μήνες. Σε ό,τι αφορά το μάθημα της γλώσσας, το στόχο αυτό τον αναγράφει το παιδί στο εξώφυλλο του βιβλίου ή του εκπαιδευτικού υλικού που χρησιμοποιεί έτσι ώστε το ίδιο και ο/η καθηγητής/-τριά του να μην τον ξεχνά και επίσης προκειμένου να τον γνωρίζουν οι γονείς του. Ο διάλογος μεταξύ εκπαιδευόμενων και εκπαιδευτικών μπορεί να πάρει την μορφή συζήτησης σχετικά με την αξιολόγηση της δουλειάς του/της μαθητή/-τριας στην τάξη και στο σπίτι, καθώς και με τη βαθμολόγησή του/της στις εξετάσεις. Με αυτή τη διαδικασία, και επειδή γνωρίζουμε την απόδοση όλων των μαθητών/-τριών της τάξης, εμείς οι εκπαιδευτικοί έχουμε την ευκαιρία παρακολούθησης και αξιολόγησης της προόδου κάθε παιδιού προς την κατεύθυνση της επίτευξης των στόχων του. Όποιος/-α πετύχει τον μεσοπρόθεσμο στόχο που βάζει σε συνεννόηση με μας, κατά τη διάρκεια της περιόδου αξιολόγησης, έχει την ανάλογη αναγνώριση της επιτυχίας του/της και βάζει πια ένα νέο στόχο.

·         Απολογισμός προόδου και ετήσιες εκθέσεις προς τους γονείς

Δύο φορές το χρόνο (Ιανουάριο και Ιούλιο) δίνονται στις οικογένειες των μαθητών/-τριών γραπτές εκθέσεις σχετικά με την πρόοδο των παιδιών τους και οι γονείς έρχονται για μια συνέντευξη με το/τη βοηθό μελέτης του/της μαθητή/-τριας. Σε αυτές τις συναντήσεις, στις οποίες μπορούν να μετέχουν και οι ίδιοι/-ες οι μαθητές/-τριες, συμφωνούνται και καταγράφονται δύο ή τρεις γενικοί μαθησιακοί στόχοι, η επίτευξη των οποίων αποτελεί μέλημα και των τριών πλευρών.

·         Καθοδήγηση μελέτης

Δύο ακόμη φορές το χρόνο (Απρίλιο και Νοέμβριο), οι βοηθοί μελέτης έχουν επιπρόσθετες συνεδρίες με κάθε παιδί της ομάδας που τους έχει ανατεθεί, με σκοπό την παρακολούθηση και αξιολόγηση της προόδου του, στην προσπάθειά του να πετύχει αυτούς τους γενικούς μαθησιακούς στόχους. Σκοπός μας είναι αυτοί οι συστηματικοί διάλογοι, οι οποίοι είναι ενσωματωμένοι στη σχολική μέρα, να ενθαρρύνουν τους/τις μαθητές/          -τριες, έτσι ώστε να αποκτήσουν περισσότερη αυτοπεποίθηση και να γνωρίσουν καλύτερα την έννοια της αυτοαξιολόγησης και με αυτόν τον τρόπο να εμπλακούν περισσότερο στη διαδικασία της εκπαίδευσής τους.

Χωρισμός των μαθητών/-τριών σε τμήματα

Είναι γεγονός ότι το σχολείο μας ανέκαθεν υποστήριζε σθεναρά την ιδέα της διδασκαλίας σε τμήματα μικτών ικανοτήτων. Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια έχουμε γίνει μάρτυρες ενός ορυμαγδού επιχειρημάτων υπέρ του χωρισμού των μαθητών/-τριών σε τμήματα ανάλογα με τις ικανότητές τους. Το ζήτημα αυτό προκάλεσε πολλές συζητήσεις και έντονες διαφωνίες μεταξύ των εκπαιδευτικών των ίδιων καθώς επίσης μεταξύ εκπαιδευτικών και πολιτείας. Τελικά, στο δικό μας σχολείο –όπως και σε αρκετά άλλα σχολεία της χώρας– δεν τηρούμε μια ενιαία γραμμή. Δηλαδή:

1)      Ο Τομέας των Μαθηματικών κατέληξε σε μια σαρωτική αλλαγή, η οποία συνεπάγεται ότι για την τρέχουσα χρονιά όλοι/-ες οι μαθητές/-τριες είναι χωρισμένοι/-ες σε τμήματα, ανάλογα με την επίδοσή τους στο μάθημα, από την 8^η τάξη και πέρα. Υπάρχει όμως η πιθανότητα η προοπτική αυτή να ισχύσει από την επόμενη σχολική χρονιά και στην 7^η τάξη.

2)      Ο Τομέας της Φυσικής αρνείται προς το παρόν να ακολουθήσει τον δρόμο των Μαθηματικών. Έτσι το μάθημα της Φυσικής γίνεται σε τμήματα μικτών ικανοτήτων. Υπάρχει όμως η ρητή οδηγία να εφαρμοστεί πειραματικά η εναλλακτική λύση από φέτος. Έτσι, 10 μαθητές/-τριες, αρχίζοντας από αυτούς/-ές που πρόκειται να δώσουν για τις γενικές εξετάσεις (GCSE), θα διδάσκονται χωριστά.

3)      Tο ζήτημα της γλωσσικής αγωγής σίγουρα είναι μια πιο δύσκολη και ρευστή υπόθεση. Πολλοί λιγότεροι/-ες φιλόλογοι είμαστε διατεθειμένοι/-ες να αποδεχθούμε το χωρισμό τμημάτων ανάλογα με τις ικανότητες των μαθητών/-τριών μας ως τη μόνη λύση για να πετύχουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Όμως, υπάρχει μια ισχυρή μειοψηφία συναδέλφων που διαφωνούν έντονα και τα στοιχεία για να τους πείσουμε για την άποψή μας έχουν αρχίσει να εξαντλούνται. Η τελική απόφαση λοιπόν για τη τρέχουσα σχολική χρονιά ήταν εμείς στον Τομέα μας να λειτουργήσουμε με μια ευέλικτη πολιτική. Έτσι,  ορισμένες μόνο τάξεις θα έχουν τμήματα μικτών ικανοτήτων ενώ άλλες θα χωρίσουν τα παιδιά σε τμήματα ανάλογα με τις ικανότητές τους.

Γραμματισμός

Αναφέραμε νωρίτερα ότι το μαθητικό κοινό του σχολείου μας περιλαμβάνει υψηλό ποσοστό αλλόγλωσσων και κοινωνικά μειονεκτούντων παιδιών, με αποτέλεσμα πάνω από το 50% των μαθητών/-τριών μας που ξεκινούν το γυμνάσιο να μην έχει τις προσδοκώμενες δεξιότητες κατανόησης γραπτού λόγου. Στην πραγματικότητα, η αναγνωστική τους ικανότητα είναι κατά δύο περίπου χρόνια καθυστερημένη σε σχέση με την ηλικία τους. Όμως, με την πρόσβαση που έχουν στο πρόγραμμα σπουδών και στον τρόπο που το υλοποιούμε, τα αποτελέσματα της προσπάθειάς μας να εναρμονίσουμε το ζητούμενο έργο με τις ικανότητές τους είναι εξαιρετικά. Το ζήτημα αυτό το θεωρούσαμε πολύ σημαντικό εδώ και χρόνια στο σχολείο μας και γι’ αυτό το 1996 αποφασίσαμε να εφαρμόσουμε κάτι καινούριο στο χώρο της γλωσσικής αγωγής. Αρχίσαμε να προσφέρουμε, στο πλαίσιο του γλωσσικού μας προγράμματος, πρόσθετη γλωσσική διδακτική στήριξη σε μαθητές/-τριες που αντιμετωπίζουν γλωσσικά προβλήματα, σε τμήματα ανάλογα με τις ικανότητές τους.

Η απόφασή μας αυτή προϋποθέτει ότι, στη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας στο σχολείο μας, πρέπει να εξετάζονται [μέσω διαγνωστικού τεστ] ΟΛΟΙ/-ΕΣ οι μαθητές/-τριες που ξεκινούν το γυμνάσιο, με σκοπό να αξιολογήσουμε την ικανότητα κατανόησης προφορικού και γραπτού λόγου που έχουν αναπτύξει και να διαπιστώσουμε εάν ανταποκρίνεται στην ηλικία τους. Όταν αρχίσαμε να εφαρμόζουμε το μέτρο αυτό, σε περίπτωση που η ικανότητά τους ήταν χαμηλότερη από την αναμενόμενη, οι μαθητές/-τριες υποχρεώνονταν να κάνουν εβδομαδιαίως τέσσερα μαθήματα γλώσσας σε καθορισμένα τμήματα. Χρησιμοποιώντας το αμερικανικό σύστημα «Αναγνωστικής Ανάνηψης» [Reading Recovery], πετύχαμε να επιταχύνουμε το ρυθμό ανάπτυξης γραμματισμού των μαθητών/-τριών που μετείχαν στο πρόγραμμα. Σε περιπτώσεις μαθητών/-τριών που είχαν την ανάγκη διαφορετικής μεταχείρισης προσφέραμε τη δυνατότητα εναλλακτικής βοήθειας. Έτσι, ακολουθήσαμε το πρόγραμμα «Υψηλότερου Επιπέδου Ικανοτήτων Ανάγνωσης» με παιδιά που είχαν καλύτρες επιδόσεις από άλλα, ενώ με παιδιά αλλόγλωσσα, αρχάρια στην αγγλική, ακολουθήσαμε το πρόγραμμα που σχεδιάσαμε ειδικά για τις ανάγκες τους.

Το όλο πρόγραμμα είχε θετικά αποτελέσματα, ιδιαίτερα για τους/τις μέτριους/-ες και κάτω του μετρίου μαθητές/-τριες, αφού προχώρησαν σε μία χρονιά όσο με το συμβατικό σύστημα θα προχωρούσαν σε δύο. Το πρόγραμμα της πρόσθετης διδακτικής στήριξης από την χρονιά αυτή μειώνεται σε τρεις εβδομαδιαίες ώρες, αλλά παραμένει υποχρεωτικό για όλους/-ες τους/τις μαθητές/-τριες της 7^ης τάξης. Εκείνοι/-ες που παρουσιάζουν ιδιαίτερα προβλήματα συνεχίζουν το πρόγραμμα τις επόμενες χρονιές και τους επιτρέπεται να μην παρακολουθήσουν κάποια άλλα μαθήματα.

Θερινά μαθήματα Γλώσσας

Το Πρόγραμμα Αναγνωστικής Ανάνηψης της 7^ης τάξης έχει πετύχει το βασικό του στόχο που είναι η βελτίωση των δεξιοτήτων κατανόησης γραπτού λόγου ώστε να ευθυγραμμίζονται με τις απαιτήσεις που τίθενται από το πρόγραμμα σπουδών. Έτσι, από φέτος, επιδιώκουμε συστηματικά τη βελτίωση του τμήματος του θερινού μας προγράμματος που στοχεύει στην ανάπτυξη παραγωγής γραπτού λόγου με βάση την ικανότητα κατανόησης κειμένων. Κατά το σχεδιασμό του προγράμματος και την παραγωγή υλικού σκοπεύουμε να δώσουμε μεγαλύτερη βάση στην ισορροπία μεταξύ των δύο αυτών τομέων στο Βασικό Στάδιο 3. Η δουλειά μας θα είναι αρχικά πιλοτική.

Ξεκινώντας λοιπόν από τη σχολική αυτή χρονιά που για πρώτη φορά λειτουργεί στο σχολείο μας θερινό τμήμα «γραφής και ανάγνωσης», θα πάρουμε από το τοπικό δημοτικό σχολείο 30 μαθητές/-τριες που έχει διαπιστωθεί ότι βρίσκονται στο επίπεδο 3 ή έχουν αδυναμίες στο επίπεδο 4. Θα δουλέψουν μαζί τους εντατικά επί δύο εβδομάδες δύο φιλόλογοι του Βασικού Σταδίου 3 καθώς και ένας του Βασικού Σταδίου 2, συνεπικουρούμενοι/-ες από εκπαιδευτικούς του δημοτικού σχολείου που θα προσληφθούν για το διάστημα αυτό, μέσω των Προγραμμάτων Εργασίας που χρηματοδοτεί η κυβέρνηση. Η συμμετοχή των σχολείων στα προγράμματα αυτά είναι προαιρετική.

Τα αποτελέσματα και τις ιδέες που θα προκύψουν από την πιλοτική εφαρμογή του νέου προγράμματος ελπίζουμε να τα συμπεριλάβουμε μελλοντικά στο πρόγραμμα ανάγνωσης που αντικαθίσταται από ένα πακέτο λογισμικού με την ονομασία «Successmaker». Με τη βοήθεια της τεχνολογίας στοχεύουμε στην ανάπτυξη δεξιοτήτων κατανόησης γραπτού λόγου ώστε τελικά να μπορούν οι εκπαιδευόμενοι/-ες, βάσει των γραπτών κειμένων που διαβάζουν, να παράγουν ένα δικό τους κείμενο.

Ακολουθώντας το πιλοτικό πρόγραμμα και τον ερχόμενο χρόνο προσβλέπουμε στην επέκταση των εθνικών στρατηγικών για τη Γλώσσα και την ενσωμάτωση του Βασικού Σταδίου 3 και εν καιρώ και του Βασικού Σταδίου 4 στο πρόγραμμά μας. Ο σχεδιασμός τους και το αντίστοιχο εκπαιδευτικό υλικό παράγεται από τους/τις πλέον έμπειρους/-ες και ενημερωμένους/-ες εκπαιδευτικούς της χώρας. Όμως απαιτούνται προσαρμογές, ανάλογα με την πραγματικότητα στο κάθε σχολείο. Εμείς πρέπει να δουλέψουμε εντατικά για να προσαρμόσουμε το υλικό, ενώ παράλληλα είμαστε υποχρεωμένοι/-ες να ανταποκρινόμαστε στις νέες απαιτήσεις και στα νέα μέτρα που μας επιβάλλονται.

Η επιθεώρηση στον Τομέα Αγγλικής

Κατά την τελευταία επιθεώρηση στον Τομέα Αγγλικής Γλώσσας του σχολείου μας υπήρξε συμφωνία να υλοποιήσουμε τα εξής:

α) Να αυξηθεί ο χρόνος γραπτών ασκήσεων στην τάξη με στόχο την ενσυνείδητη εκμάθηση των δομικών και λειτουργικών διαφορών στη χρήση του λόγου.

β) Να αυξηθεί το ποσοστό των μαθητών/-τριών που φτάνουν το επίπεδο 5 στο τέλος του Βασικού Σταδίου 3.

γ) Να αυξηθεί το ποσοστό των μαθητών/-τριών που έχουν βαθμολογία πάνω από 15 στο τέλος της ενδέκατης τάξης και μετέχουν στη γλωσσική εξέταση για το GCSE.

Οι επιθεωρητές/-τριες που επισκέφθηκαν το σχολείο μας έμειναν ιδιαίτερα ικανοποιημένοι με τη διδασκαλία μας, αλλά τους προβλημάτισε το γεγονός ότι δεν είχαν σημειώσει την αναμενόμενη πρόοδο αρκετοί από τους/τις μαθητές/       -τριες που παίρνουν μέρος στο πρόγραμμα πρόσθετης διδακτικής στήριξης. Έκριναν πολύ καλές τις πρακτικές μας στην τάξη, την προετοιμασία όλων μας για το μάθημά και τη συμμετοχή των μαθητών/-τριών σε αυτό. Διαπίστωσαν, όμως, ότι είχε σημειωθεί μικρή πρόοδος από χρονιά σε χρονιά σε ό, τι αφορά στην προαγωγή από το ένα επίπεδο Εθνικού Προγράμματος στο άλλο. Αναγνώρισαν, βεβαίως, πως στην περίπτωση μας έπαιξαν σημαντικό ρόλο οι συνεχείς αλλαγές στο σώμα του μαθητικού μας πληθυσμού∙ δηλαδή, ότι λιγότερο από το 50% των μαθητών/-τριών που έδωσαν τις γλωσσικές εξετάσεις για το GCSE στο τέλος του ενδέκατου χρόνου σπουδών ήταν μαζί μας και τις πέντε προηγούμενες σχολικές χρονιές. Αρκετοί/-ές μαθητές/-τριες είχαν γραφτεί στο σχολείο στη 10^η  ή την 11^η τάξη. Αυτό είχε προφανώς αντίκτυπο στην εφαρμογή του προγράμματος και στις μεθόδους διδασκαλίας μας. Τις περισσότερες φορές μάλιστα δεν γνωρίζαμε καν τι είδους γλωσσική αγωγή είχαν οι μαθητές/-τριες που προηγουμένως ήταν εγγεγραμμένοι/-ες σε άλλα σχολεία και ειδικότερα εκείνοι/-ες που προέρχονται από σχολεία άλλων χωρών τα οποία ακολουθούν διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα από το δικό μας.

Με αυτά τα δεδομένα, αναλάβαμε να ξεκινήσουμε δύο σχέδια προγράμματος στον Τομέα Αγγλικής Γλώσσας.

1)      Να ερευνήσουμε τα σχέδια εργασίας στο Βασικό Στάδιο 3, ιδιαίτερα της 7^ης τάξης, και να αρχίσουμε συστηματική δουλειά για την ανάπτυξη της ικανότητας παραγωγής γραπτού λόγου των μαθητών/-τριών.

2)      Σχετικά με το Βασικό Στάδιο 4, αρχίζοντας από τη 10^η τάξη, να επανεξετάσουμε λεπτομερώς όλο το πρόγραμμα των μαθημάτων δύο χρόνων έτσι ώστε να σχεδιάσουμε μια νέα, συντονισμένη σειρά ενοτήτων εργασίας που θα προετοιμάζουν τα παιδιά για τις γλωσσικές εξετάσεις. Οι ενότητες αυτές αποφασίσαμε στον Τομέα πως θα διδάσκονται όλο το χρόνο καθώς μπορούμε να εκμεταλλευτούμε το ευέλικτο σύστημα χωρισμού των μαθητών/-τριών σε τμήματα που ακολουθούμε για να πετύχουμε καλύτερα αποτελέσματα.

Το δεύτερο από αυτά τα προγράμματα έχει αξιολογηθεί ιδιαίτερα θετικά από τη Διεύθυνση Ανάπτυξης Προγράμματος του σχολείου μας. Ολοκληρώνοντας το κείμενό μας, παρουσιάζουμε δείγματα της δουλειάς μας αυτής στο Παράρτημα που ακολουθεί.